1- Giriş
William Shakespeare’in “Macbeth” adlı trajedisi, İngiliz edebiyatının en önemli eserlerinden biridir. Bu oyun, hırs, güç ve ihanet temalarını derinlemesine işler. Shakespeare’in diğer eserlerinde olduğu gibi, “Macbeth” de insan doğasının karanlık yönlerini cesurca keşfeder. Bu makalede, “Macbeth” oyununun nasıl yazıldığı, ilk kez nasıl sahnelendiği ve tiradlarının nasıl çalışılabileceği ele alınacaktır.
2- Oyunun Yazılışı
2.1- Tarihsel Arka Plan Shakespeare’in “Macbeth”i, muhtemelen 1606 yılında yazıldığı düşünülen bir trajedidir. Oyun, 11. yüzyıl İskoçya’sında geçer ve tarihte gerçekten yaşamış olan Macbeth’in hikayesini temel alır. Ancak, Shakespeare’in eseri büyük ölçüde kurgusal olup, dönemin politik atmosferinden ve James I’in (İskoçya’da VI. James) İngiltere tahtına çıkmasından etkilenmiştir. James’in cadılığa olan ilgisi ve İskoç kökenleri, oyunun yazımında önemli rol oynamıştır.
2.2- Temalar ve Karakterler “Macbeth”, hırs, iktidar ve suçluluk temalarını işler. Baş karakter Macbeth, iktidar hırsı ve karısı Lady Macbeth’in etkisiyle, Kral Duncan’ı öldürerek İskoçya tahtını ele geçirir. Ancak, suçluluk ve paranoya, Macbeth ve Lady Macbeth’i yavaş yavaş yok eder. Shakespeare, bu trajediyle, güç arzusu ve ahlaki çöküşün birey ve toplum üzerindeki etkilerini inceler.
3- İlk Sahneleme
3.1- Sahneleme Koşulları “Macbeth” ilk kez 1606 yılında sahnelenmiştir. Oyunun ilk sahnelendiği yer hakkında kesin bir bilgi olmamakla birlikte, oyunun Londra’da, Shakespeare’in oyunlarını sahnelediği Globe Tiyatrosu veya kapalı mekanda sahnelenen Blackfriars Tiyatrosu’nda oynandığı düşünülmektedir. Dönemin sahneleme koşulları, dekor ve kostüm kullanımının sınırlı olduğu, ancak oyunculuk ve dilin ön planda olduğu bir tiyatro anlayışını yansıtır.
3.2- İlk Tepkiler ve Etkisi “Macbeth” ilk sahnelendiğinde, özellikle James I’in ilgisini çekmiş olabilir. James’in cadılıkla ilgili yazıları ve İskoçya’ya olan bağlılığı, oyunun konusuyla örtüşmektedir. “Macbeth”, zamanla büyük bir başarı kazanmış ve Shakespeare’in en ünlü trajedilerinden biri haline gelmiştir. Oyun, sonraki yüzyıllarda defalarca sahnelenmiş ve edebiyat eleştirmenleri tarafından incelenmiştir.
4- Tiratların Çalışılması
4.1- Tirat Nedir? Tirat, bir oyunda bir karakterin uzun ve kesintisiz konuşmasıdır. “Macbeth” oyunu, etkileyici tiratlarla doludur ve bu tiratlar, karakterlerin içsel dünyalarını ve çatışmalarını derinlemesine yansıtır. Macbeth’in “Is this a dagger which I see before me” (Bu önümde gördüğüm bir hançer mi) ve Lady Macbeth’in “Out, damned spot!” (Çık, lanetli leke!) tiratları, oyunun en bilinen ve üzerinde en çok çalışılan bölümlerindendir.
4.2- Örnek Tirat: Macbeth’in Hançer Tiradı
Bu tiradı çalışırken, Macbeth’in kararsızlığını ve suç işleme arzusunu aynı anda yansıtmak önemlidir. İşte bu tiradın ilk bölümü ve nasıl çalışılabileceği hakkında bazı ipuçları:
-Metni Anlama: Macbeth, bir hançer görür gibi olur ancak onun gerçek olmadığını fark eder. Bu, onun zihinsel karmaşasını ve cinayet işlemeden önce yaşadığı içsel çatışmayı gösterir.
– Duygusal Derinlik: Macbeth’in korku, heyecan ve kararsızlık duygularını yansıtmak.– Dil ve Ritim: Shakespeare’in dilinin melodisini ve ritmini yakalamak.
-Fiziksel İfade: Macbeth’in hayali hançere uzanışı ve boşluktaki el hareketleri, tiradın fiziksel ifadesini zenginleştirir.
5- Sonuç
Shakespeare’in “Macbeth”i, derinlemesine karakter analizleri ve güçlü temaları ile edebi ve dramatik bir başyapıttır. Oyunun yazılışı, ilk sahnelenmesi ve tiratlarının çalışılması, hem edebi hem de tiyatral açıdan büyük bir zenginlik sunar. Bu trajedi, insan doğasının karanlık yönlerini ve hırsın yıkıcı etkilerini keşfetmeye devam ederken, oyuncular ve izleyiciler için her zaman etkileyici ve düşündürücü bir deneyim olmayı sürdürmektedir.
